Dziś przed laty: mamy rad, poznaliśmy Królewnę Śnieżkę i… transformatę Fouriera

  • W roku 1898 Maria i Piotr Curie, przyszli laureaci Nobla, którzy już poprzednio odkryli polon, wyodrębnili teraz rad – srebrzysty promieniotwórczy metal, przydatny w leczeniu raka.

Na zdjęciu Maria Skłodowska-Curie

  • W roku 1937 trafił tego dnia na ekran w Los Angeles w Kalifornii pierwszy w dziejach pełnometrażowy (83 minuty) film animowany, Królewna Śnieżka i 7 krasnoludków, dzieło Walta Disneya. Produkcja filmu trwała dwa lata i kosztowała astronomiczną wówczas sumę 1,5 mln dolarów.
  • W roku 1807 ludzkość poznała istotę przemyśleń wielkiego matematyka francuskiego, Jana Baptysty Fouriera, który tego dnia wygłosił w Paryżu swynny wykład o propagacji ciepła w ciałach stałych, nad czym pracował przez trzy ostatnie lata. Jego pomysł przedstawiania funkcji matematycznych jako sum szeregów funkcji trygonometrycznych wzbudził początkowo spory sceptycyzm. Potem podejście to okazało się niezwykle płodne i ważne dla zastosowań matematyki.

Mutacje w genach przyczyną bezpłodności

Naukowcy odkryli dwa geny, których mutacje mogą być przyczyną bezpłodności – donosi najnowszy numer pisma „Current Biology” .
Co szósta para na świecie ma problemy z poczęciem dziecka. W wielu przypadkach przyczyny tych problemów nie są znane. Grupa naukowców z Uniwersytetu Stanu New Jersey Rutgers, pod kierunkiem Andrew Singsona oraz Pavan Kadandale, odkryła dwa nowe geny, nazwane egg-1 i egg-2, których mutacje mogą być przyczyną bezpłodności.

Badania prowadzone były na robaku nicieniu (Caenorhabditis elegans). Genom C. elegans zsekwencjonowano w 1998 roku. Robak ten od wielu lat służy jako modelowy organizm w badaniu procesów starzenia się, apoptozy (samobójczej śmierci komórki) i cyklu komórkowego. Jest też organizmem modelowym dla badania procesów prowadzących do transformacji nowotworowej. Caenorhabditis elegans ma wprawdzie tylko niewiele ponad milimetr długości, ma jednak dość skomplikowane organy wewnętrzne, w tym mięśnie, układ nerwowy, pokarmowy i rozrodczy. Co więcej, jest przezroczysty, co ułatwia badanie wad rozwojowych, a krótki cykl życiowy pozwala na proste badanie wielu pokoleń tego organizmu.

C. elegans, podobnie jak wiele innych robaków, jest hermafrodytą, a to oznacza, że produkuje zarówno komórki jajowe, jak plemniki. Co ciekawe, młode nicienie najpierw wytwarzają plemniki, a kiedy dorastają, „przestawiają się” na produkcję komórek jajowych. Okazało się, że pozbawienie nicieni C. elegans genów kodujących (czyli aktywujących) białka egg-1 i egg-2 powoduje, że robaki te stają się bezpłodne, gdyż normalne zdrowe plemniki nie są w stanie wniknąć do zmutowanych komórek jajowych, nie produkujących kodowanych przez te geny białek.

Dotychczas zidentyfikowane mutacje uniemożliwiały zmutowanym plemnikom zapłodnienie zdrowych komórek jajowych. Teraz odkryto mutacje, które uniemożliwiają zdrowym plemnikom wniknięcie do zmutowanych komórek jajowych. Bezpłodność może więc zależeć od wielu czynników, zarówno po stronie męskiej jak i żeńskiej. Źródło: PAP

Dziś przed laty: pierwszy prąd z reaktora

W roku 1951, o godzinie 13:50, z generatora atomowego EBR-1 (Experimental Breeder Reactor-1) w stanie Idaho w USA popłynął perwszy w dziejach prąd elektryczny. Twórcą tego sukcesu był Walter Zinn i jego zespół z Argonne National Laboratory, którzy zaczęli pracę jeszcze w roku 1949. Reaktor generował prąd przez kilka godzin. Następnego dnia EBR-1 wyprodukował tyle energii, że wystarczyło to na zasilenie jego samego wraz z budynkiem, w którym się znajdował.

Na zdjęciu: fragment sterowni reaktora
Źródło: Today in Science

Ważne odkrycie Polaków

Polacy odnaleźli w szpiku kostnym myszy komórki zachowujące się jak zarodkowe komórki macierzyste. Wykazali też, że komórki te potrafią przyczynić się do naprawy szkód wywołanych przez udar mózgu.
(Na zdjęciu: komórki macierzyste)

Okrycie jest dziełem zespołu z University of Louisville w Kentucky (USA) pod kierunkiem prof. Mariusza Ratajczaka. Ten sam zespół kilka miesięcy temu poinformował o odnalezieniu w szpiku kostnym dorosłych myszy szczególnej populacji komórek, które nie przypominają innych komórek szpiku, lecz zachowują się jak zarodkowe komórki macierzyste. Innymi słowy teoretycznie potrafią one dać początek każdemu rodzajowi tkanki w organizmie. Wyniki te Ratajczak opublikował w czasopiśmie „Leukemia”. Odbiły się one szerokim echem w środowisku naukowym. Sprawa pozostawała jednak w dużej mierze w sferze hipotez, gdyż wiadomo było, iż komórki te są bardzo nieliczne, a ponadto niezwykle trudno hodować je w laboratorium.

Dziś zespół Ratajczaka we współpracy z kolegami ze Szczecina, Katowic i Krakowa poszedł o krok dalej. O swym najnowszym dokonaniu naukowcy poinformowali na zakończonym niedawno zjeździe Amerykańskiego Towarzystwa Hematologicznego w Atlancie.

Po pierwsze, udało im się opanować sztukę hodowli komórek. Po drugie, nakłonili je by przekształciły się np. w komórki nerwowe mózgu, mięśnia sercowego, a także komórki trzustki. I wreszcie, po trzecie, wykazali, że komórki te potrafią pomóc w naprawie uszkodzeń wywołanych przez udar mózgu u myszy.

– Nasze odkrycie może stać się przełomem w rozwoju strategii opartych o wykorzystanie komórek macierzystych w medycynie regeneracyjnej (a więc np. w naprawie serca po zawale) – powiedział PAP prof. Ratajczak. – Znaleźliśmy alternatywne źródło leczniczych komórek odpowiadające tym pobranym z zarodków. Możemy dzięki temu uniknąć kontrowersyjnego problemu pozyskiwania komórek macierzystych z zarodków dla celów badawczych i leczniczych – dodał naukowiec.

– To wielkie, zadziwiające odkrycie – twierdzi Ryan Reca, jeden z członków zespołu Ratajczaka. – To ważny, choć bardzo jeszcze wstępny wynik badań – studzą nieco ten entuzjazm komentatorzy.

Nie wiadomo, czy odkrycie Ratajczaka zaowocuje w przyszłości terapiami. Istnienie takich komórek u myszy nie oznacza bowiem na 100 proc. ich obecności w szpiku człowieka, choć są pewne przesłanki, że tak istotnie jest.
Źródło: Gazeta Wyborcza, PAP

Dziś przed laty: rocznica śmierci Zusego, człowiek z Piltdown

Dziś mija 10 lat od śmierci jednego z największych informatyków i konstruktorów maszyn matematycznych w dziejach. To niemiecki inżynier Konrad Zuse (urodzony 22 czerwca 1910, zdjęcie obok), który w 1941 roku skonstruował slynną maszynę Z3, prawdziwy komputer liczący w systemie binarnym (został zniszczony w roku 1944). Pierwsza z jego maszyn, Z1, powstała w latach 1936-38. Zuse stworzył również pierwszy język programowania Plankalkül. Jest jednym z ojców nowoczesnej techniki obliczeniowej.

  • W roku 1912 odkryto w Anglii czaszkę „człowieka z Piltdown”, która przez następne 40 lat uchodziła za sensacyjny autentyk. W wyniku zastosowania nowych metod badawczych okazało się jednak, że mamy do czynienia z jedną z największych mistyfikacji w historii nauki: „odkrywcy” czaszki sprytnie połączyli szczątki ludzkie ze zwierzęcymi…

Źródło: Today in Science